1 हलन्त्यम् 1.3.3
अनुवृत्ति - उपदेशे, इत्
The last consonant of a उपदेश is called an इत्. इत् is a marker used to mark the end of a list of letters.
उपदेश stands for the original teaching of the आचार्य . For it has been said,
धातु सूत्र गण उणादि वाक्य लिङ्गानुशासनम् ।
आगम प्रत्यय आदेशाः उपदेशः प्रकीर्तितः ॥
A word which is not seen in a sutra, but which is necessary to complete its sense, is supplied from some other sutra. This is called अनुवृत्ति. The reason for this is the अष्टाध्यायी avoids repeating any word(s) when they can be supplied from a preceding sutra.
When the original order of the अष्टाध्यायी is abandoned as in the case of the लघुसिद्धांतकौमुदी, the learner must refer to the original text and infer the अनुवृत्ति which the आचार्य left him to gather from the context. For example, the words उपदेशे, इत् which are required to be supplied as अनुवृत्ति for a correct reading of this sutra, are inherited from #36.
In these notes, an attempt will be made to highlight the अनुवृत्ति pertaining to each sutra.
2 अदर्शनं लोप: 1.1.60
अनुवृत्ति - इति
When a letter previously seen vanishes, it is called लोप. लोप can be considered as a substitution of a blank.
3 तस्य लोप: 1.3.9
तस्य => इत् सँज्ञकस्य
In place of an इत्, let there be a blank.
4 आदिरन्त्येन सहेता 1.1.71
अनुवृत्ति - स्वं रूपं
Let the initial letter of a शिवसूत्र , with an इत् letter at the end signify a list containing the first letter and of all the intervening letters. Thus अण् shall stand for अ, इ, उ. Likewise, we can have अच्, हल् etc. . We are now ready to look at प्रत्याहार.
| शिवसूत्र | प्रत्याहार |
| अ इ उण् | अण् |
| ऋ लृक् | अक्, इक्, उक् |
| ए ओंङ् | एङ् |
| ऐ औच् | अच्, इच्, एच्, ऎच् |
| ह य व रट् | अट् |
| लण् | अण्,इण्, उण्, यण् |
| ञ म ङ ण नम् | अम्, यम्, ङम्, ञम् |
| झ भञ् | यञ् |
| घ ढ धष् | झष्, भष् |
| ज ब ग ड दश् | अश्, हश्, वश्, झश्, जश्, बश् |
| ख फ छ ठ थ च ट तव् | छव् |
| कपय् | यय्, मय्, झय्, खय्, चय् |
| श ष सर् | यर्, झर्, खर्, चर्, शर् |
| हल् | अल्, हल्, वल्, रल्, झल्, शल् |
Thus ,
अक् stands for अ, इ, उ, ऋ, लृ
अच् stands for अ, इ, उ, ऋ, लृ, ए, ओ, ऎ, ऑ
यण् stands for य, व, र, ल,
जश् stands for ज, ब, ग, ड, द
and so on.